پروژه کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی شهری و روستایی

هدف کلی این درس آشنایی دانشجویان با کاربرد معقولانه مفاهیم و مضامین مربوط به هر یک از شاخه های جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی شهرها و روستاهامی باشد.

تا از طریق این شناخت بتوانند توان و ظرفیت طبیعت را برای برنامه ریزی باز یابند و در طرح ها و پروژه های مربوط به بهره برداری از مواهب طبیعی و کاهش مخاطرات آنبه کار گیرند.

درس کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی شهری و روستایی جزو دروس اصلی رشته جغرافیا است.

بخش اول:

کاربرد ژئومورفولوژی در برنامه ریزی شهری و روستایی

فصل اول:

ژئومورفولوژی و آمایش شهری

در واقع ویژگی های ژئومورفیک و توپوگرافیک یک مکان جغرافیایی نه تنها در پراکندگی ویا تجمع فعالیتهای انسانی موثر است، بلکه در نهایت یکی از عوامل موثر در شکل و سیمای فیزیکی ساختهای فضایی نیز به شمار می آید.

به علاوه برنامه ریزی های زیربنایی شهر به دور از تأثیرات شرایط توپوگرافی نبوده و نیست، زیرا توپوگرافی محل و جهت گیری ناهمواری ها در مسایلی نظیر ساخت و سازشهری و یا در ارگانیسم جابجایی جمعیت شهر و غیره نقش انکارناپدیری دارد.

به طور کلی واحدهای ژئومورفیک و عناصر توپوگرافیک به صور زیر بریک شهر اثر می گذارند، که با توجه به آنها می توان برای شهرهای موجود و یا درشهرهای آتی اقدام به برنامه ریزی نمود.

تأثیر در تکوین، پیدایش و به عبارت دقیق تر مکان یابی و جایگزینی شهرها

اثر گذاری بر توسعه فیزیکی سکونت گاههای شهری و تعیین سمت توسعه آنها

نقش پردازی در الگوی پراکنش و توزیع فضایی شهرها،حوزه نفوذ و ارتباط نقاط شهری

تأثیر در مورفولوژی و نقشه (ساخت وبافت) شهری

متأثر ساختن سازه ها ، تأسیسات و شرایط خدمت رسانی شهری

اثر نهادن بر فعالیتهای اقتصادی شهر

کاربرد در شناسایی مراکز فراغتی و استراحتی نواحی پیرامون شهرها

بخش دوم:

کاربرد آب و هواشناسی در برنامه ریزی شهری و روستایی

مهمترین زمینه های کاربرد بررسی های جوی به شرح زیر است:

کاربرد در بررسی های علمی و تحقیقاتی بالاخص در علوم زمین

ژئوموروفولوژی اقلیمی یک ناحیه

تعیین شرایط هیدرولوژیکی

و شناخت عناصر هیدرواقلیم

به طور کلی چه در بررسی های هواشناسی و چه در مطالعات اقلیمی، مهمترین منابع و اسناد عبارتند از: داده های حاصل از ایستگاه های اقلیمی و سینوپتیک (چه در خسکی و چه در دریا)، نمودارها و نقشه های سینوپتیک زمین و سطوح مختلف جو، تصاویر ماهواره ای (ماهواره های هواشناسی مثل نووا، و کاسموس)، و تصاویر و اطلاعات رادارای.

زمینه های کاربرد نور و تابش خورشید

آگاهی از زاویه تابش و طریقه محاسبه آن و ساعات آفتابی از جهات بسیاری شایان توجه است ، که در زیر به برخی موارد آن اشاره می کنیم.

1- تولید انرژی

تابش خورشید و تمرکز انرژی حرارتی حاصل از آن در نقاط مختلف، می تواند به طور مستقیم یاغیر مستقیم به وجود آورنده منابع انرژی باشد.

به این ترتیب انسان برای متابولیسم و سوخت و ساز خود به طور غیرمستقیم نیز از انرژی خورشیدی بهره مند می گردد.

2- تأثیر بر انسان

تابش آفتاب علاوه بر اینکه انرژی مورد نیاز در متابولیسم انسان را بطور مستقیم یا غیر مستقیم تامین می کند، در خصوصیات جسمانی، فیزیولوژیک و یا سلامتی و عدم سلامتی وی تأثیر قاطعی برجای می گذارد.

تأثیر بر معماری و شهرسازی

امروزه از نظر تعیین معادلات نورگیری فضاهای ساخته شده، اعم از ساختمان یا خیابان و همچنین محاسبه ابعاد و جهت پنجره ها و نورگیرها، و بالاخره از نظر مقاومت فیزیکی مصالح در مقابل تابش، ارزیابی و برآورد زاویه تابش آفتاب در فصول مختلف سال و برای عرضهای جغرافیایی گوناگون از اهمیت زیادی برخوردار است.

بخش سوم :

کاربرد هیدرولوژی در برنامه ریزی شهری و روستایی

محل های مصرف و تأمین آب و مورد نیاز شهرها و روستاها

الف ) نوع و محل مصرف آب

در شهرها مهمترین محل های مصرف آب عبارتند از : مصارف فردی (آشامیدن، شستشو، و استحمام)، مصارف صنعتی ، مصرف برای تولید انرژی (هیدروالکتریسیته)، مصارف مربوط به فضای سبز و تفرجگاههای شهری (آب نماها، استخرها و غیره)

در مناطقی که فاقد جریان آب سطحی هستند ، طبعاًمی باید در جستجوی منابع آب زیرزمینی بود، برای کشف مخازن یا سفره های آب زیرزمینی از روشهای مختلف کمک می گیرند، که برخی از آنها به شرح زیر است:

روشهای غیرمستقیم : این روشها عمدتاً مبتنی بر یک سری شاخص ها و پارامترهای طبیعی است، و لذا نمی توان برآوردهای دقیق و قطعی را انجام داد. مهمترین ملاکها و معیار این مقوله عبارتند از:

شواهد متئورولوژیک و کلیماتولوژیک :

شواهد هیدرولوژیک

شواهد ژئولوژیک و پدولوژیک

شواهد ژئومورفیک و توپوگرافیک